Кече ханзада
▲
0▲ 0 ▼ 0
The Little Prince in Khalik
This public article was written by [Deactivated User], and last updated on 5 Sep 2020, 03:01.
[comments] khak
1. Кече ханзада
?
?
The following is a work in progress translation of The Little Prince into Khalik. The blue text is Khalik, while the italic text is a back-translation into English.1 бүлек
Иртереқ қачан алты булдым «Табиғаттан чын һикаялар» исимлеген тайтормош урман һақында китапта ғажап сүратты күрдим. Боа констриктор һайванды жотыптың сүрат булды. Бында расемдиң күшерма:
Once when I was six I saw a marvelous picture in a book called "True Stories from Nature" about the primeval forest. It was a picture of a boa constrictor swallowing an animal. Here is a copy of the drawing:
Китапта дирди: «Боа констрикторлар улжаны бөтөн жотлар, чайныпсыз. У һуң һаракат итеп албалар, һам ашқайнатып өчөн лазим алты ай аша жоқлулар».
In the book it said: "Boa constrictors swallow their prey whole, without chewing. After that they cannot move, and for digesting [it is] necessary to sleep through six months."
Унан жунглиң мажаралар һақында тиран уйлдым. Һам бераз эш һуң төсли карандаш белан тай расемдим харлып уңыш иттим. «Расемим тай һан». Бо һымақ күрелди:
Then I thought deeply about the adventures of the jungle. And after a little work with a color pencil I succeeded making my first drawing. "My Drawing Number One." It looked like this:
Олоғчыларга шедеврдым күрсаттым, һам уларды һордым, эгер расем уларды қурқтырды.
I showed my masterpiece to the adults, and asked them, if the drawing caused them fear.
Бероқ жавап бирдилар: «Қурқтырумы? Эшлапа алда кемди ни өчөн қурқтырзай?»
But they gave me [this] response: "Cause fear? Why would a hat [be] causing anyone to fear?"
Расемим эшлапаң сүрат булбады. Фил жотусы боа констриктордың сүрат булды. Бероқ чөңки олоғчылар уны төшөнеп албадылар, бер башқа расемди харлдым. Улар төшөнтөрген нерселерди һар вақыт иһтыяж булдылар. «Расемим икеғы һан» бо һымақ күрелди:
My drawing was not a picture of a hat. It was a picture of an elephant-swallowing boa constrictor. But because the adults could not understand it, I made a different drawing. Every time, they have a need [for] things [that are] explained. "My Drawing Number Two" looked like this:
Бо вақытта, олоғчылардың жавап мине киңаш биреп боа констрикторлардың расемлердим, алда эштен алда тыштан, ыргытып өчөн, һам у урнына географиян, тарихти, һисапты һам грамматикан уқып булды. У ниге, алты чақта, рассамдың ғажап касип булқайған алда нин бирендим. Өметсезтерген булдым чөңки «Расемим тай һан» һам «Расемим икеғы һан» уңышсыз итти. Олоғчылар нерселерди жаңғыз бер-қачан да төшөнмелар, һам уларга һар вақыт һам меңги төшөнтөрусы бала-чаға арған.
This time, the adults' response [was to] give me the advice [that I should] quit my drawings of boa constrictors, whether from the inside or from the outside, and instead of that [that I should] study geography, history, arithmetic, and grammar. That is why, at the age of six, I surrendered something which might have been a wonderful career as an artist. I was discouraged because "My Drawing Number One" and "My Drawing Number Two" failed. The adults never understand things on their own, and children who explain to them every time and forever [become] tired.
Димак башқа һөнарды һайлдым, һам самолетлерди очып өйрандым. Бөт жаһандың өлөшлар өсте бераз очтым; һам у чын — мин өчөн география бик файдалы булды. Бер күрү белан Аризонан Қытайдан айырып алым. Эгер төнде алда кем жуғалған булай, бо мағрифат қадерли.
Then I chose a different profession, and learned to fly airplanes. I flew a little above all the parts of the world; and it's true - for me geography was very useful. With a look I can differentiate Arizona from China. If at night someone becomes lost, this information is valuable.
Ғүмердем минде бик күп табынлықлар натижалы нерселер һақында уйлусы бик күп кешелер белан бар. Олоғчылар арасында озақ жаштым. Уларды жақын күрдим. Һам у улардың фекердим күп жахшытырбай.
In my lifetime I had very many meetings with very many people who think about consequential things. I lived long among the adults. I saw them closely. And that didn't improve my opinion of them much.
Қачан булза миңа үткер күрелусы олоғчын табындым, уға һар вақыт тотқан «Расемдим тай һан» күрсаттыптың тажрибан һаракат алдым. Эгер бо кешед чын төшөнлек бар табып алай һаракат алзадым. Бероқ, у кем булза булды, һар вақыт дирзей:
Whenever I met an adult who seemed keen to me, I tried the experiment of showing "My Drawing Number One" to him, which [I] always kept. This way, I would try to find [out] if this person had true understanding. But, whoever it was, they would say every time:
«У эшлапа». Унан у кешег боа констрикторлар, я тайтормош урманлар, я жолдозлар һақында бер-қачан да һүйлбезем. Кималгасы үзүм төшерзем. Уға бридж, һам гольф, һам саясат, һам галстуклар һақында һүйлзем. Һам олоғчы бик бақтели булзай, бо уйлы ир табынусы.
"It's a hat." Then I would never speak to that person about boa constrictors, or primeval forests, or stars. I would lower myself to his level. I would speak to him about bridge, and golf, and politics, and neckties. And the adult would be happy, meeting [such a] thoughtful man.
2 бүлек
Димак тормоштым жаңғыз жашым, алда кемгесез һүйлеп чын алдым, чүлде Саһара самолеттим афат иттыгенчы, алты жыл элек. Һаракаткыштам алда ни өзелди. Һам чөңки мин белан минде алда механик алда жулчылар жуқ, қыйын төзитлеклерди һаракат алып жаңғыз беригдим. Мин өчөн тормош я ажалдың һорав булды: минде атна исан қалусы житте һу тақыр бар. Тай төн, у вақыт, қомда жоқлудым, кешели торлықтан мың миль. Океандың уртад һалда кама афат иткен диңезчинд жырақрақ булдым. Димак ғажаплықтым руһтырып алдың, таңда, қачан жат кече өн мине уятты. Дирди:
So I lived my life alone, without someone I could truly talk to, until my airplane crashed in the Sahara Desert, six years ago. Something had broken in my engine. And because I didn't have neither a mechanic nor passengers with me, I began trying the difficult repairs alone. For me it was a question of life or death: I barely had enough water to survive a week. The first night, that time, I slept in the sand, a thousand miles from human residence. I was more isolated than a sailor [whose] boat had crashed [and was] on a raft in the middle of the ocean. So you can imagine my amazement, at dawn, when a strange little voice woke me up. It said:
«Эгер алың-- мин өчөн қуйды һыз!»
"If you can-- draw a sheep for me!"
— Ни!
"What!"
— Мин өчөн қуйды һыз!
"Draw a sheep for me!"
Сикердим һам тордым, бик сүрпризлеген. Күзлердим қаты керпек иттым. Мин түңеректе қамқорлы күрдим. Һам унда торусы һам күп жеддилек белан мин тикширусы иң ғадаттан тыш кече кеше күрдим. Һуңрақ харлыптыңым иң жахшы портрет бында күрқейиң. Бероқ өлгенди расемим эминге күп кам һуқындырғыш.
I jumped and stood up, very surprised. I blinked my eyes hard. I carefully looked around me. And standing there, inspecting me with much seriousness, I saw the most extraordinary little person. Here you may see the best portrait of my later making. But my drawing is certainly much less charming than its model.
У ғайыпым, хаер, түгөл. Рассамдың касиптем олоғчылар мине өметсезтердилар қачан алты булдым, һам һызып бер-қачан да өйранмадым, эштен боалар һам тыштан боалар башқа.
It is, however, not my fault. The adults discouraged me in my artist's career when I was six, and I never learned drawing, except boas from the inside and boas from the outside.
Ғажаплықта бо кенет арвақка баштаным итусы күзлерим белан але күрдим. Хатир, чүлде афат иттым, торған төбактан мың миль. Һам һаман кече ирим алда қомларда эминсез күчлубусы алда арғанлықтан я ашлықтан я һуслықтан я қурқунд һалсызланмусы күрелди. У һақында эч ни чүлде жуғалған бала тақдим итлекти бирди, кешели торлықтан мың миль. Қачан ниһаят һүйлеп алдым, уға дирдим:
Now I looked in amazement [at] this sudden apparition with my eyes coming out of my head. Remember, I crashed in the desert, a thousand miles away from an inhabited region. And still my little man seemed neither [to be] wandering in the sands uncertainly nor [to be] fainting from fatigue or hunger or thirst or fear. Nothing about him gave an indication of a lost child in the desert, a thousand miles from human habitation. When finally I could speak, I said to him:
«Бероқ-- бында ни иттиң?»
"But-- what [are] you doing here?"
Һам жавапта, бик ақырын, дирлек эгер бик натижалы алда ни дирди, қабатлады: «Эгер алың-- мин өчөн қуйды һыз...»
And in response, very slowly, almost [as] if he spoke [of] something very consequential, he repeated: "If you can-- draw a sheep for me..."
Қачан қуфия артық көчлө, жарба батырлбадың. Қарамастан миңа мағнасыз күрелзей, кешели торлықтан мың миль һам ажалдың хатарда, кесандым қағаз жайман һам автоқаламдым алдым. Бероқ унан география, тарих, һисап һам грамматика төркөмленген уқылардым хатирлдим, һам кече жеғетке дирдим — қалай һызу белбем. Миңа жавап бирди:
When a mystery is too strong, you don't dare [to] disobey. Although it seemed [like] nonsense to me...
«Баребер. Мин өчөн қуйды һыз...»
Бероқ қуйларды бер-қачан да һызбадым. Димак у өчөн ике жыш һызған сүраттеним бер һыздым. Тыштан боа констриктор булды. Һам кече жеғет диреп ғажаплылдым:
«Жуқ, жуқ, жуқ! Боа констриктор эш филди бастпам. Боа констриктор бик хатарлы һайван, һам фил бик етезлексез. Қачан торым, һар ни бик кече. Қуйды иһтыяж булым. Мин өчөн қуйды һыз.»
Димак унан сүратты харлыдым.
Уға бик қамқорлы күрди, унан дирди:
«Жуқ. Бо қуй инде бик һавсыз.»
Димак бер башқа сүратты харлыдым.
Дусым иптап һам ғафылусы көлкездим.
«Жаңғыз күреп алың, — дирди. — бо қуй түгөл. Бо қучқар. Унда мөйөзлер бар.»
Димак унан сүраттым жана итаттым.
Бероқ қабыл албылды, башқалар тап һымақ.
— Бо артық қарт. Озақ жашусы қуйды бастым.
Бо вақытта сабирим артырылды, чөңки һаракаткыштым айырып беригеп астырдым. Димак уға бо сүратты ыргыттым.
Һам у белан минде төшөнтөрлек бар.
— Бо ғына қумтасы. Бастыған қуйың эш.
Мин бик сүрпризлеген қачан жаш судьяңым жөз аша килусы жарықты күрдим:
«У төгал қалай басттым! Бо қуйда күп үлин барға тиеш уйлыңмы?»
— Ни өчөн?
— Чөңки ватанда һар ни бик кече...
«У өчөн житте үлин эминге бар, — дирдим. — Бик кече қуйды бирелдиң.»
Сүрат өсте баштысы иелди:
«Алай кече түгөл, димак-- Күр! Жоқлай...» Һам у қалай кече ханзадан табындым. ✎ Edit Article ✖ Delete Article
Comments
